Tο μακρινό -πλέον- 1996, η Αγγλία κατάφερε να πετύχει την επιστροφή του ποδοσφαίρου στο «σπίτι του», μετά την ανάληψη της διοργάνωσης του Euro. Εκείνο το τουρνουά, άφησε κάμποσες ιστορίες προς διήγηση πίσω του, αλλά και μια επίγευση απογοήτευσης -ξανά- για την Εθνική Αγγλίας.
Οι ραγδαίες εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο στο ευρωπαϊκό τοπίο στις αρχές της δεκαετίας του ’90, έφεραν μια νέα πραγματικότητα στην «χαρτογράφηση» της Ευρώπης σε επίπεδο κρατών. Η Γερμανία γκρέμισε το «τείχος της ντροπής» στο Βερολίνο και η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας και της Σοβιετικής Ένωσης, γέννησαν αρκετά νέα κράτη και ένα όμορφο «μωσαϊκό» στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Κατά συνέπεια, η UEFA είδε το 1994 τα μέλη της να αυξάνονται από 33 σε 48, πράγμα που την ώθησε στο να αυξήσει και τις ομάδες που θα συμμετέχουν στα τελικά του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Κάπως έτσι, αποφασίστηκε το Euro 1996 να είναι το πρώτο που θα γίνει με 16 φιναλίστς, έναντι των 8 που ήταν μέχρι και το 1992.
Ας πάμε όμως λίγο πιο πίσω. Η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των φακέλων για την ανάληψη της διοργάνωσης από τις ενδιαφερόμενες χώρες, ήταν η 10η Δεκεμβρίου του 1991. Εκείνη την εποχή, η UEFA δεν είχε αποφασίσει την αύξηση των ομάδων σε 16 στα τελικά της διοργάνωσης, μιας και οι εξελίξεις την πρόλαβαν στα μισά του δρόμου ως το 1996. Υποψηφιότητα για το 10° ευρωπαϊκό πρωτάθλημα δήλωσαν οι Αυστρία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Αγγλία και Ελλάδα, με την ιστορία να αποδεικνύει πως όλοι οι τότε υποψήφιοι θα διοργάνωναν στο μέλλον ένα Euro, πλην ημών, της Ελλάδας.
Την διοργάνωση του 1996 όμως, την ανέλαβε η Αγγλία. Στη σύνοδο κορυφής της UEFA στην Λισσαβόνα στις 5/5/1992, αποφασίστηκε να της δοθούν τα «κλειδιά», μιας και επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο για να τα καταφέρει. Παράλληλα με την υποψηφιότητα για το Euro 1996, η Αγγλία «κυνήγησε» και το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1998, με μια συμμετοχή την οποία απέσυρε, για να εκμαιεύσει την ψήφο των χωρών, στη διαδικασία για το Euro. Οι 16 ομάδες απαιτούσαν διπλάσια διαθέσιμα γήπεδα, οκτώ δηλαδή, έναντι των τεσσάρων που χρησιμοποιούνταν στις προηγούμενες διοργανώσεις. Η Αγγλία «το είχε», καθώς μετά τα τραγικά περιστατικά των περασμένων ετών, τα αγγλικά γήπεδα είχαν εκσυγχρονιστεί σε σημαντικό βαθμό.
Αριστερά, το logo της διοργάνωσης, σήμα που βρισκόταν στις φανέλες όλων των ομάδων
Εν τέλει, οι έδρες που φιλοξένησαν τη διοργάνωση ήταν το Wembley, το Anfield, το Old Trafford, το Villa Park, το Elland Road, το Hillsborough, το City Ground και το St James’ Park, ένα γήπεδο ανά πόλη δηλαδή. Παρά τις υψηλότατες προσδοκίες, η διοργάνωση που είχε ως σλόγκαν το περιβόητο «When football comes home», χαρακτηρίστηκε από μισογεμάτα ή μισοάδεια γήπεδα. Αιτίες, τα αρκετά «τσιμπημένα» εισιτήρια, το μικρό ενδιαφέρον από τους γηγενείς φιλάθλους, ο μικρός αριθμός ταξιδιωτών από άλλες χώρες, αλλά και η ώρα έναρξης των αγώνων, καθώς ξεκινούσαν αρκετά νωρίς.
Αγωνιστικά, η διοργάνωση είχε αρκετές εκπλήξεις, με κορυφαία όλων τη συμμετοχή της πρωτοεμφανιζόμενης Τσεχίας στον τελικό κόντρα στους Γερμανούς. Πολύ ανταγωνιστική παρουσία είχε και η επίσης πρωτάρα Κροατία, που άφησε ουσιαστικά εκτός τους πρωταθλητές Δανούς, ενώ σίγουρα αρνητική πορεία είχε η Ολλανδία, που προέβαλε ως φαβορί για την κατάκτηση του τροπαίου. Όσον αφορά την Αγγλία, ξεκίνησε επεισοδιακά και τελείωσε παρομοίως…
ΑΠ΄ΤΗΝ «ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ», ΣΤΗΝ ΚΑΡΕΚΛΑ ΤΟΥ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΥ
Λόγω λοιπόν της περιβόητης επιστροφής του ποδοσφαίρου στο σπίτι του, η προσοχή του αγγλικού κοινού ήταν στραμμένη στην εθνική ομάδα, ίσως και περισσότερο από ποτέ άλλοτε μετά το 1966. Το κλακάζ της απουσίας από το Παγκόσμιο Κύπελλο των ΗΠΑ το 1994 ήταν ακόμα νωπό, και αυτή η ντροπή μπορούσε να ξεπλυθεί μόνο με έναν τρόπο από τους «περήφανους» Άγγλους, με την κατάκτηση της κορυφής της Ευρώπης. Και πράγματι, έφτασε μιαν ανάσα από τον τελικό, πριν πληγωθεί με τον τρόπο που την στοίχειωσε για χρόνια, στη «ρώσικη ρουλέτα».
Το βράδυ της ασωτείας, οι Άγγλοι παίκτες έπαιξαν με το… αλκοόλ
«Δεν ήταν μόνο ότι φτάσαμε στα ημιτελικά, ήταν πως είχαμε πολλή διάθεση καθ’ όλη τη διοργάνωση, νομίζω και όλη η χώρα», δήλωνε το 2012 στο BBC o «πολύς» Alan Shearer, αναφερόμενος σε εκείνη τη διοργάνωση. Παρά ταύτα όμως, η Εθνική Αγγλίας του Terry Venables ξεκίνησε τη περιπέτειά της θεόστραβα. Μετά τα εξαιρετικά χρόνια του στην Barcelona -κυρίως- και στην Tottenham, ο Venables ανέλαβε το δύσκολο φορτίο να «ξορκίσει» την πανωλεθρία των προκριματικών του Μουντιάλ του 1994, διαδεχόμενος τον Graham Taylor τον Ιανουάριο του 1994. Το υλικό που είχε στα χέρια του έμοιαζε ικανό για διάκριση, μιας και οι David Seaman, Gary Neville, Stuart Pearce, Paul Ince, Tony Adams, Gareth Southgate, David Platt, Paul Gascoigne, Alan Shearer, Teddy Sheringham, Darren Anderton, Steve McManaman, Robbie Fowler, Nick Barmby, ήταν ο «κορμός» του Venables. Ο πρώτος του «πονοκέφαλος» πάντως, δεν άργησε να έρθει.
Τον Μάιο του 1996, η Αγγλία μετέβη στο Χονγκ Κονγκ για μια προετοιμασία-παρωδία. Στα γενέθλια του Paul Gascoigne, αυτός και οι συμπαίκτες του επιδόθηκαν σε διάφορα έκτροπα σε τοπικό μπαρ, προκαλώντας την οργή πίσω στη πατρίδα, οργή που πυροδοτήθηκε από τα Μέσα λίγες μέρες μετά, όταν και έγινε γνωστό το περιστατικό. «Δείτε τους γελοίους ποδοσφαιριστές, που υποτίθεται πως εκπροσωπούν την Αγγλία και την ερχόμενη εβδομάδα θα αγωνιστούν στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα», τα δεικτικά σχόλια του αγγλικού Τύπου για το συμβάν.
Ο βετεράνος σχολιαστής Barry Davies, ο οποίος είχε καλύψει τη διοργάνωση του 1996 για χάρη του BBC, απέδωσε στο περιστατικό χαρακτήρα «ξυπνητηριού» για την ομάδα. «Τους κόλλησε η “ρετσινιά” από τον Τύπο μετά από αυτά τα περιστατικά μεθυσιών και πιστεύω πως αυτό τους έδωσε μια αίσθηση του τύπου “τώρα θα σας δείξουμε εμείς”». Πράγματι, οι παίκτες του Venables έδειχναν αποφασισμένοι να βουλώσουν τα στόματα των επικριτών τους.
Από την τελετή έναρξης στο Wembley
Στην πρεμιέρα της διοργάνωσης, με το ημερολόγιο να δείχνει 8/6 και το ρολόι 17:00 ώρα Ελλάδος, ο αρχηγός των «Τριών Λιονταριών», Tony Adams έμπαινε στο γιορτινό Wembley και είχε αναλάβει ρόλο «παρουσιαστή» των συμπαικτών του στον Δούκα του Kent, Εδουάρδο, και στον πρόεδρο της UEFA και μεγάλο οραματιστή, Lennart Johansson. Τα πολλά εθιμοτυπικά φαίνεται πως χάλασαν το μυαλό των παικτών του Terry Venables, που εμφανίστηκε με ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, και παρά το γκολ του Alan Shearer στο 23° λεπτό του αγώνα κόντρα στους Ελβετούς, δεν κατάφεραν να ξεκινήσουν με το δεξί στην διοργάνωση. Ο Kubilay Turkyilmaz με πέναλτι στο 83′ «τιμώρησε» το χέρι του Stuart Pearce, και δυνάμωσε την μουρμούρα του αγγλικού κοινού για την εθνική του ομάδα.
Η Αγγλία δεν είχε άλλα περιθώρια για στραβοπατήματα. Στις 15/6, και πάλι στο Wembley, το παιχνίδι με την γείτονα Σκωτία ήταν κομβικής σημασίας. Και πάλι ο τρομερά φορμαρισμένος Alan Shearer, στο 53′, έδωσε το προβάδισμα, μέχρι που στο 79′ είδαμε ίσως την φάση της διοργάνωσης. Ο εκκεντρικός Paul Gascoigne με το χαρακτηριστικό πλατινέ μαλλί του, με ένα «αλήτικο» γκολ εξέθεσε τον Andy Goram. Αμέσως μετά, ο πανηγυρισμός του με τους συμπαίκτες του, έμεινε στην ιστορία. Ο «Gazza» ξάπλωσε και οι συμπαίκτες του άρχισαν να τον «ποτίζουν» με τα παγούρια του νερού, σε μια αναπαράσταση της καρέκλας του οδοντιάτρου, ενός παιχνιδιού που έπαιζαν εκείνο το περιβόητο βράδυ στο μπαρ του Χονγκ Κονγκ, με αλκοόλ όμως αντί νερού. Μάλιστα, ο αστικός μύθος θέλει τον Venables να σκεφτόταν να αντικαταστήσει λίγο νωρίτερα τον άφαντο στο ματς Gascoigne, τελικά αυτό δε συνέβη και μας χάρισε αυτό το υπέροχο στιγμιότυπο.
Ο «Gazza» αναπαριστά την καρέκλα του οδοντιάτρου
Μαζί με το άγχος της νίκης, η Αγγλία φάνηκε να κατευνάζει και την γκρίνια του κόσμου, και ήταν έτοιμη να προχωρήσει με αισιοδοξία. Το φινάλε του ομίλου, της έφερνε ως αντίπαλο στις 18/6 την Ολλανδία του Guus Hiddink, ένα εκ των φαβορί για την κατάκτηση του τροπαίου, στα χαρτιά τουλάχιστον. Στην πραγματικότητα, οι «Oranje» ταλανίζονταν από σημαντικά εσωτερικά προβλήματα, στα οποία βυθίστηκαν περισσότερο μετά το εμφατικό 4-1 των «Τριών Λιονταριών» σε βάρος τους. Ταυτόχρονα, η Αγγλία έπαιρνε «λαϊκή έγκριση» από τον κόσμο, μιας και μετέτρεψε σε υγιεινό περίπατο ένα παιχνίδι περισσότερο διαδικαστικό βαθμολογικά (προκρίνονταν αμφότερες με ισοπαλία, εν τέλει πέρασαν «αγκαζέ» ούτως ή άλλως). Για την Αγγλία καθάρισαν οι Shearer (23′, 57′) και Sheringham (51′, 62′), με το βλέμμα στην οκτάδα.
ΠΕΝΑΛΤΙ, Η ΑΙΩΝΙΑ ΑΓΓΛΙΚΗ «ΚΑΤΑΡΑ»
Η Αγγλία, φανερά πλέον, είχε αποκτήσει άλλον αέρα μετά την άνετη πρόκριση και την επιβλητική «τεσσάρα» επί των -προβληματικών- Ολλανδών. Πολλοί περίμεναν τα «Λιοντάρια» να είναι αφρενάριστα και να ισοπεδώσουν τους Ισπανούς στα προημιτελικά. Κάτι η έδρα, κάτι η καλή ψυχολογία, κάτι η φοβερή φόρμα του Shearer που λίγο-λίγο έβρισκε συμπαραστάτες, το σύνολο του Venables δημιουργούσε πλέον μιαν άλλη προσδοκία.
Ο τότε 63χρονος τεχνικός όμως, είχε άλλη άποψη. Η υποψία αποκλεισμού και οι συνέπειές του, δημιούργησαν ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης στον Venables και η Αγγλία πήγε να αντιμετωπίσει τους Ισπανούς του Javier Clemente στο «ρελαντί». Σε ένα παιχνίδι κατάλληλο για όσους έπασχαν από αϋπνίες, οι δύο ομάδες νομοτελειακά οδηγήθηκαν στο «στείρο» 0-0, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Julio Salinas. Η διαδικασία των πέναλτι ήρθε για να ξεκαθαρίσει την υπόθεση, με τους Άγγλους να έχουν ως μοναδική πρότερη αντίστοιχη εμπειρία, τον χαμένο ημιτελικό κόντρα στην Δυτική Γερμανία, στο Μουντιάλ του 1990. Οι Fernando Hierro και Miguel Angel Nadal αστόχησαν για τους «Furias Rojas» και η Αγγλία προκρίθηκε, μιας και ευστόχησε και στα τέσσερα δικά της πέναλτι.
Ο Stuart Pearce νικά τον Zubizarreta και το… απολαμβάνει
Τέσσερις ημέρες μετά, στις 26/6, τα πέναλτι των Γερμανών θα «πλήγωναν» ξανά την Αγγλία όπως το 1990. Τα «Τρία Λιοντάρια» βρίσκονταν μιαν ανάσα από τον πολυπόθητο τελικό, σε ένα ιδανικό σκηνικό. Το τύποις «remake» του τελικού του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966 στο Wembley, όταν και οι Άγγλοι επιβλήθηκαν με 4-2 των Γερμανών στη παράταση, ξυπνούσε μνήμες και «επιταγές» παρόμοιου είδους από το αγγλικό κοινό. Το μομέντουμ άλλωστε ήταν ιδανικό και αγωνιστικά για τους Άγγλους, οι Γερμανοί δεν τρόμαζαν όπως το 1990 και η φόρμα του συνόλου του Venables έμοιαζε εξαιρετική. Ο νυν ομοσπονδιακός τεχνικός των «Λιονταριών», έμελλε ωστόσο να είναι ο μοιραίος…
Ο ημιτελικός ξεκίνησε ιδανικά για τους Άγγλους. Μόλις στο 3′, ο ασταμάτητος Shearer τους έβαλε μπροστά στο σκορ, αλλά γρήγορα αποκαταστάθηκε η ισορροπία ελέω Stefan Kuntz, 13 λεπτά αργότερα. Το παιχνίδι έγινε σκληρό στα όρια της νομιμότητας και οδηγήθηκε στην παράταση. Στο ξεκίνημά της, ο Darren Anderton σημάδεψε το δοκάρι του Andreas Kopke, η Αγγλία προσπάθησε και με τον Gascoigne, αλλά μάταια. Η «ρώσικη ρουλέτα» τούτη τη φορά θα πλήγωνε τους Άγγλους. Ο Terry Venables όρισε ως έκτο εκτελεστή τον Gareth Southgate, και μετά από την απόλυτη ευστοχία όλων όσων εκτέλεσαν εκείνο το απόγευμα, ο Kopke αποσόβησε το χτύπημα του τότε κεντρικού αμυντικού, στέλνοντας τα «Panzer» του Berti Vogts στον τελικό.
Η διαδικασία κόντρα στα «Panzer», έγινε πληγή ανοιχτή για χρόνια…
«Νομίζω πως δεν πήγα τόσο αποφασισμένος στο πέναλτι. Νόμιζα πως μετά από τόσο καιρό θα είχε ξεχαστεί, αλλά στο ξενοδοχείο, άκουσα μια κοπέλα πίσω μου να λέει στον φίλο της “αυτός νομίζω είναι που έχασε το πέναλτι”», δήλωνε χρόνια μετά ο Southgate. «Μπορώ με ειλικρίνεια να πω πως όταν ο Gareth περπάτησε μέχρι το σημείο του πέναλτι, δεν τον πίστευα και πολύ. Κάτι πήγαινε λάθος με τη γλώσσα του σώματός του και απλώς μου έδωσε αυτή την αίσθηση. Ήταν απαίσιο να χάσουμε έτσι, έχοντας κάνει όλον αυτόν το δρόμο», τα λόγια του Barry Davies. Η ουσία ήταν πως πρακτικά, το ποδόσφαιρο δεν επέστρεψε στο σπίτι του εκείνο το βράδυ όπως οραματίζονταν οι Άγγλοι φίλαθλοι. Αντιθέτως, στοίχειωσε την Εθνική Αγγλίας για χρόνια, μέχρι και σήμερα.
